Біздің ғалымдар Қызыл Оба ескерткішін зерттеуді жалғастыруда. Мұнда өткен жылы біздің тарихымызды бұрып жіберетін әлемдік ауқымдағы, бірегей жаңалық ашылды: 15 ғасырда қазіргі Солтүстік Қазақстан облысының аумағындағы көшпенділердің қалалары болды. 2019 жылы бұл туралы әлемге СҚО әкімдігінің қолдауымен ұйымдастырылған Қозыбаев университеті және Павлодар педагогикалық университеті экспедициясының қатысушылары хабарлады.
Екінші жыл қатарынан археологтар Уәлиханов ауданы, Береке ауылы маңындағы Сілеті өзенінің төменгі ағысында қазба жұмыстарын жүргізіп келеді. Мұнда 7 қорған бар, онда бір жарым метр үйіндінің астында күйдірілген кірпіштен қаланған кесене мен мазарлар жатыр. Оны өндіруге арналған пештер, сондай-ақ түбі жоқ чигир ыдыстарының қалдықтары табылды. Олар айналмалы және суды жинайтын көтергіш доңғалаққа бекітілді, ал ол өз кезегінде ойықтар арқылы арықтарға жайылып, әрі қарай өрістерге кірді. Мұндай нысандардың болуы, әрине, кәсіби сәулетшілер, құрылысшылар, өндірісті ұйымдастыру, сауда жүргізу мүмкіндігі туралы айтады. Жерді археологиялық барлау және аэрофототүсірілім материалдарын талдау барысында ежелгі ирригацияның көптеген іздері анықталды. Табылған алтын зергерлік бұйымдар мазарларда демалып жатқан адамдардың мәртебесі туралы айтады.
Осы оқу жылында жүргізілген қазба жұмыстары Қызылоба ескерткішінің Алтын Орданың гүлдену дәуіріне жататынын растады. Атап айтқанда, табылған монеталарда Хижра бойынша күн көрсетілген (біздің күнтізбеміздегі 1337 жыл). Бұл ақша Өзбек ханның кезінде айналымда болды.
Археологтардың айтуынша бұл кесене - Шыңғыс тұқымынан шыққан көшпенділерге тиесілі отбасылық қабір.
Осы фактілердің барлығы осы ауданда - Ордада және елдің солтүстік даласын мекендеген көшпенділердің бұрын-соңды белгісіз мәдени-саяси орталығында орналасқандығын көрсетеді. Кесенелер тек жерлеу қызметтерін ғана емес, сонымен бірге қасиетті болғанын, оларды халық құрметтегенін айту керек. Сондықтан нысандар бүгінгі күнге дейін тоналмаған және іс жүзінде бүлінбеген екен.
Пандемия Қызыл Оба ескерткішін зерттеу процесіне түзетулер енгізді. Қазір барлық артефакттар қайта құрылып, Табылған заттар өңделуде. Айта кетейік, жоба "Рухани жаңғыру" республикалық бағдарламасы аясында және біздің ғалымдардың павлодарлық әріптестерімен, сондай-ақ Украина мамандарымен ынтымақтастығы аясында жүзеге асырылуда.
