М. Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университетінің теңдік, әртүрлілік және инклюзия (EDI) қағидаттарын қамтамасыз ету және кемсітушілікке жол бермеу жөніндегі саясаты

1. Кіріспе

1.1. М. Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университеті» КЕАҚ (бұдан әрі – Университет) Қазақстанның Солтүстік өңірінің білім беру және ғылыми орталығы ретінде теңдік, әртүрлілік және инклюзивтілік (EDI) қағидаттарын өзінің барлық қызмет бағыттарына енгізе отырып, орнықты болашақты қалыптастыруға қатысады.Университет тұрақты даму қағидаттарын өзінің стратегияларына, үдерістері мен шешімдеріне енгізуге ұмтылады.

1.2. EDI (теңдік, әртүрлілік және инклюзивтілік) және кемсітушілікке жол бермеу қағидаттарын қамтамасыз ету саясаты (бұдан әрі – Саясат) Қазақстан Республикасының заңнамасына, Университет Жарғысына және орнықты даму қағидаттарына сәйкес әзірленді. Ол жынысына, жасына, этникалық тиесілігіне, әлеуметтік шығу тегіне, діни нанымына, денсаулық жағдайына, сексуалдық бағдарлануына және өзге де белгілеріне қарамастан, университет қауымдастығының барлық мүшелері үшін тең мүмкіндіктерді қамтамасыз ететін инклюзивті білім беру және жұмыс ортасын қалыптастыруға бағытталған тәсілдерді айқындайды.

2. Анықтамалар

2.1. Теңдік – университет қауымдастығының барлық мүшелерінің білім беру, ғылыми және қызметтік мүмкіндіктерге тең құқығы мен тең қолжетімділігі.

2.2. Әртүрлілік – университетте жеке, әлеуметтік, мәдени және кәсіби ерекшеліктері әртүрлі адамдардың болуы, осы айырмашылықтарды білім беру мен ғылыми ортаның дамуына ықпал ететін құндылық ретінде мойындау және құрметтеу.

2.3. Инклюзия – барлық білім алушыларды, қызметкерлерді және серіктестерді олардың жынысына, этникалық шығу тегіне, мүгедектігіне, әлеуметтік немесе экономикалық жағдайына қарамастан білім беру және кәсіби ортаға жүйелі түрде тарту процесі, сондай-ақ олардың қатысуы мен табысына кедергі келтіретін тосқауылдарды жою.

2.4. Дискриминация – жынысы, нәсілі, тілі, діні, ұлттық немесе әлеуметтік шығу тегі, мүліктік жағдайы, жасы, денсаулық жағдайы, сексуалдық бағдарлануы немесе өзге де белгілері бойынша қандай да бір айырмашылыққа, алып тастауға, шектеуге немесе артықшылыққа жол берілуі, нәтижесінде құқықтар мен бостандықтардың бұзылуына немесе тең мүмкіндіктерге қол жеткізудің шектелуіне әкелетін әрекет.

2.5. Қудалау – адам үшін жағымсыз болып табылатын мінез-құлық; оның ішінде сексуалдық, психологиялық немесе өзге сипаттағы, сөзбен, физикалық түрде немесе электрондық коммуникациялар арқылы көрінетін әрекеттер. Мұндай мінез-құлықтың мақсаты немесе салдары адамның қадір-қасиетін қорлауына, не болмаса өшпенді, қорлайтын немесе қауіп төндіретін орта қалыптастыруына әкеледі. Оған қауіпсіздік пен құрмет қағидаларын бұзатын кез келген түрде көрінетін сексуалдық қудалау мен сексуалдық зорлық-зомбылық та жатады.

2.6. Ақылға қонымды бейімдеу – университет қауымдастығының барлық мүшелері үшін тең мүмкіндіктерді қамтамасыз ету мақсатында оқу, еңбек немесе қызмет көрсету жағдайларына қажетті және үйлесімді өзгерістер енгізу, сондай-ақ бұл өзгерістер Университетке шамадан тыс немесе негізсіз қиындықтар тудырмайтын болуы тиіс.

2.7. Этика жөніндегі комиссия – оқытушылардың, қызметкерлердің және білім алушылардың қызметінде моральдық-этикалық нормаларды қалыптастыру және сақтау, академиялық қауымдастық ішінде өзара түсіністікті нығайту, сондай-ақ этикалық қайшылықтардың алдын алу және оларды шешу мақсатында Университетте құрылған алқалық кеңесші орган. Комиссия этикалық мінез-құлыққа қатысты өтініштерді қарастырады, кәсіби этика нормаларын сақтау бойынша қолдау көрсетеді, құпия кеңес береді және моральдық-психологиялық ахуалды жақсарту жөнінде Университет басшылығына ұсыныстар енгізеді.

3. Мақсаттар мен міндеттер

3.1. Осы Саясаттың мақсаты – университет қауымдастығының барлық мүшелері үшін тең қатысу, қолжетімділік және құрметті қамтамасыз ететін жағдайлар жасау арқылы Университетте теңдік, әртүрлілік және инклюзияны қолдау.

3.2. Университеттің EDI-ді іске асыру және кемсітушілікке жол бермеу саласындағы міндеттері:

1) Университет қауымдастығының барлық мүшелеріне білім беру, ғылыми, әкімшілік және өзге де мүмкіндіктерге тең қолжетімділікті қамтамасыз ету;

2) әлеуметтік-демографиялық, мәдени, этникалық және басқа да айырмашылықтарға қарамастан құрметтеу, қабылдау және өзара түсіністік мәдениетін дамыту;

3) әртүрлі студенттер мен қызметкерлер топтарының қажеттіліктерін ескеретін инклюзивті физикалық және цифрлық инфрақұрылым құру;

4) инклюзивті ойлауды қалыптастыруға және адам құқықтары туралы хабардарлықты арттыруға бағытталған білім беру және ағартушылық бағдарламаларды іске асыру.

5) дискриминация, қудалау, сексуалдық зорлық, біржақтылық және этикаға қайшы мінез-құлық жағдайларын алдын алу және оларға жедел әрекет ету;

6) әділдік пен теңдік қағидаттарын ескере отырып, кадрларды іріктеу, қызметтік ілгерілету және бағалау рәсімдерінің ашықтығын қамтамасыз ету;

7) университет ортасында әртүрлілік пен инклюзивтілікті нығайтуға бағытталған студенттік және академиялық бастамаларды қолдау;

8) инклюзивті тәжірибелерді дамыту және Тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізу бойынша ұлттық және халықаралық серіктестермен ынтымақтастық орнату.

4. Негізгі ережелер

4.1. Университет кемсітушілікке нөлдік төзімділік саясатын ұстана отырып, әрбір адам өзін академиялық және әлеуметтік өмірге танылған әрі тартылған деп сезінетін қауіпсіз, қолайлы және құрметті орта қалыптастырады. Нөлдік төзімділік саясаты қалаусыз әрекеттердің барлық түрлеріне, соның ішінде қудалау, сексуалдық немесе өзге де зорлық, сондай-ақ тұлғаның қадір-қасиетін бұзатын, дұшпандық немесе қорлайтын орта жасайтын кез келген мінез-құлық көріністеріне қолданылады.

4.2. Әралуандылық білім беру сапасы мен ғылыми әлеуеттің дамуына ықпал ететін құндылық ретінде қарастырылады.

4.3. Университет білімге, жұмысқа, кәсіби дамуға және басқару үдерістеріне қатысуға тең мүмкіндіктерді қамтамасыз етеді. Арнайы назар мүмкіндігі шектеулі студенттер мен қызметкерлердің, сондай-ақ осал топ өкілдерінің қатысуына кедергі келтіретін жүйелі тосқауылдарды жоюға бағытталады. Университет қудалау немесе психологиялық қысым көрсету, соның ішінде кеңес беру, оқу немесе жұмыс жағдайларын бейімдеу жағдайларына тап болған адамдарға уақтылы қолдау көрсетеді.

4.4. Университет инклюзивті физикалық және цифрлық инфрақұрылымды дамытады, оқу және жұмыс жағдайларын бейімдеуді, консультациялық көмекті және жеке қолдауды қамтамасыз ете отырып, ақылға қонымды бейімдеу қағидатын қолданады.

4.5. Университет студенттердің мәдени және әлеуметтік әртүрлілігін ескере отырып, түрлі оқу стилдері мен қажеттіліктерін қамту үшін EDI қағидаттарын оқу үдерісіне интеграциялайды. Теңдік пен инклюзия саласында оқытушылардың, қызметкерлер мен студенттердің құзыреттерін арттыру мақсатында, соның ішінде қудалаудың алдын алу, құрметті коммуникация және келісім қағидаттары бойынша тренингтер, семинарлар, конференциялар және басқа да іс-шаралар ұйымдастырылады.

4.6. Университет EDI саласындағы өз жұмыстарының тиімділігін қамтамасыз ету және қажет болған жағдайда өзгерістер енгізу мақсатында тұрақты мониторинг пен бағалау жүргізеді.

4.7. Университет дискриминация, қудалау, сексуалдық зорлық және EDI қағидаттарының бұзылуы мәселелері бойынша жүгіну үшін қолжетімді және ашық тетіктерді қамтамасыз етеді.

Дискриминация және теңдік, әртүрлілік пен инклюзия (EDI) қағидаттарының бұзылуына қатысты өтініштер құпиялылықты сақтау арқылы Этика жөніндегі уәкілге, Этика комиссиясына немесе Сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс қызметіне беріледі. Өтініштер белгіленген рәсімдерге сәйкес қаралады.

4.8. EDI қағидаттарын бұзған тұлғалар Университеттің ішкі нормативтік құжаттарында көзделген тәртіппен тәртіптік жауапкершілікке тартылатынын ескертеді.

4.9. Университет дискриминация, қудалау немесе сексуалдық зорлық фактілері туралы хабарлаған тұлғаларды кез келген қысымнан, қудалаудан немесе жазалаудан қорғауды қамтамасыз етеді.

4.10. Университет әрбір қауымдастық мүшесінің пікірін қолдай отырып, әртүрлі топ өкілдерінің басқару органдарына, жұмыс топтарына және консультативтік кеңестерге қатысуына жәрдемдеседі.

4.11. Университет теңдік пен инклюзия саясатының оң әсерін кампустан тыс кеңейту және тәжірибе алмасу мақсатында сыртқы ұйымдармен және қауымдастықтармен серіктестік қатынастарды дамытады.

4.12. EDI саясаты Университеттің барлық қызметкерлері мен студенттеріне жеткізіледі және Университеттің ресми сайтында орналастырылады.

4.13. Солтүстік Қазақстанның мәдени және этникалық әралуандығын ескере отырып, Университет өз міндеті ретінде мәдениетаралық өзара түсіністікті нығайтуды, этносаралық келісімді сақтауды және ауылдық аймақтардан шыққан студенттер мен әлеуметтік осал топтар үшін жоғары білімге қолжетімділікті кеңейтуді қарастырады. Әйелдерді ғылымда қолдауға, мүмкіндігі шектеулі (денсаулығында шектеулері бар) студенттерге жағдай жасауға және жастар көшбасшылығын дамытуға ерекше көңіл бөлінеді.

5. Жауапкершілік

5.1. Университет қауымдастығының әрбір мүшесі өз кәсіби және оқу қызметінде құрмет алу, кемсітушілікке жол бермеу және инклюзивті мәдениетті сақтау қағидаттарын орындауға дербес жауап береді.

5.2. Құрылымдық бөлімшелердің басшылары өз қызметінде EDI қағидаттарын енгізуге және қызметкерлерді осы Саясаттың ережелері туралы ақпараттандыруға жауапты болады.

5.3. Тұрақты даму жөніндегі үйлестіру тобы EDI қағидаттарын енгізу бойынша іс-қимылдардың үйлесімділігін қамтамасыз етеді және EDI тәжірибелерін жетілдіру бойынша ұсыныстарды әзірлейді.

5.4. Университеттің Басқармасы Саясаттың орындалуын бақылайды және оны басқарудың негізгі үдерістеріне интеграциялауды қамтамасыз етеді.

5.5. Университеттің Антикоррупциялық комплаенс-қызметі корпоративтік этика, академиялық адалдық және үлгілі мінез-құлық қағидаларының сақталуына қатысты Саясат ережелерінің орындалуын бақылауды қамтамасыз етеді, сондай-ақ университетте құрмет мәдениетін және кемсітушілікке жол бермеу қағидатын қалыптастыруға жәрдемдеседі.

5.6. Мониторинг қоғамдастық мүшелерінің қанағаттанушылығын, мүмкіндіктердің теңдігі туралы деректерді үнемі талдауды, қудалау фактілеріне қатысты өтініштерді талдауды және қолдау мен алдын алу шараларының тиімділігін бағалауды қамтиды. Нәтижелер жыл сайын университеттің тұрақты даму есебінде және басқа да қоғамдық құжаттарда көрсетіледі.

6. Қорытынды ережелер

6.1. Осы Саясат сыртқы ортадағы өзгерістерді, халықаралық стандарттарды және университеттің басымдықтарын ескере отырып, жүйелі түрде қайта қарауға жатады. Қажет болған жағдайда оның тиімділігін арттыру мақсатында өзгерістер мен толықтырулар енгізілуі мүмкін.

6.2. Осы Саясат университеттің тұрақты даму қағидаттарын енгізу, ұзақ мерзімді өсуге қолайлы жағдай жасау және экологиялық, әлеуметтік және басқарушылық бастамаларды қолдайтын жауапты институт ретінде университеттің позициясын нығайту жөніндегі стратегиялық бағытын бекітеді.